In de serie Ervaringswerk in uitvoering laten we ervaringsdeskundige ouders en jongeren die betrokken zijn bij Netwerk Beter Samen aan het woord over hun werk en drijfveren. In deze aflevering is het de beurt aan Afke Jong, voorzitter van Netwerk Beter Samen. “Alleen samen kunnen we de jeugdzorg verbeteren, door in gesprek met elkaar en door samen te leren wat werkt.”
Hoe ziet je gezin eruit?
“Ik woon in Stichtse Vecht met mijn man. Onze kinderen van 23 en 21 jaar wonen allebei in Utrecht.”
Wil je iets vertellen over de problemen in jullie gezin?
“Dat is lastig. Onze problemen zijn van ons, wat ik over mezelf vertel raakt ook mijn man en kinderen en hun privacy. Mondeling ben ik best open over onze problemen, dat vinden mijn gezinsleden ook oké maar iets vastleggen op social media is een ander verhaal. Wat ik wel kan zeggen is dat de moeilijkheden in ons gezin zo hoog zijn opgelopen dat we te maken hebben gehad met een uithuisplaatsing.”
Op veel plaatsen is nu het streven ‘naar nul uithuisplaatsingen’. Wat vind je daarvan?
“Destijds zagen wij geen andere uitweg. De nood was te hoog opgelopen. Terugkijkend denk ik dat het anders had kunnen lopen als er veel eerder passende hulp was ingezet op basis van een goede gezinsbrede analyse. Ik zie dat de hulp vaak vooral gericht is op het kind of, in het beste geval, op de ouders in hun rol als opvoeder. Er speelt vaak veel meer en dat vraagt van hulpverleners om de juiste vragen te stellen, een vertrouwensband op te bouwen en er te zijn als je ze nodig hebt.
Ik sta achter het streven om niet meer uit huis te plaatsen. Een uithuisplaatsing is een traumatische gebeurtenis voor gezinnen en kinderen, zelfs als het op een goede manier begeleid is. Het duurt lang om daarvan weer te helen. We moeten écht gaan leren om anders om te gaan met crisis en onveiligheid in gezinnen. Ik geloof dat dat kan.”
Wanneer besloot je iets te gaan doen met je ervaringskennis?
“In 2017 heb ik me aangesloten bij Utrecht West Ouderplatform, de voorganger van Netwerk Beter Samen, omdat ik dacht dat ik met mijn ervaringen zou kunnen bijdragen aan het verbeteren van de jeugdzorg. Ik had de indruk dat gemeenten geen idee hadden over het leven van gezinnen in de knel en wat zij nodig hebben. Ik dacht dat ik met mijn ervaring van meerwaarde zou kunnen zijn zodat andere gezinnen niet tegen dezelfde zaken aan zouden lopen als ik.”
Wat doe je nu met je ervaringskennis?
“Ik ben voorzitter van Netwerk Beter Samen omdat ik geloof dat ervaringsdeskundigen zichzelf moeten organiseren op een manier die bij hen past en in een structuur die dichtbij de gemeenten is en tegelijkertijd stevig. Daarnaast schrijf ik fictie- verhalen gebaseerd op mijn ervaringen. Verhalen helpen mensen om zich te verplaatsen in een ander. Mijn verhalen gaan over de kwetsbaarheid of de pijn van ouderschap maar zijn ook grappig of absurdistisch. Mijn boek ‘Een ongelukkige plek’ ligt dit najaar in de winkel.”
Op welke manier zet je je binnen de regio/gemeente in om ervaringskennis structureel te benutten? Wat zie je daarin gebeuren?
“Vier jaar geleden besloot ik dat ik mijn ervaringen ook in mijn professionele leven wilde inzetten. Daarom ben ik als beleidsadviseur bij de gemeente gaan werken. Ik zie dat er steeds meer de behoefte ontstaat om ervaringsdeskundigen te betrekken bij beleidsontwikkeling. Tegelijk zie ik dat gemeenten niet weten hoe ze dat kunnen doen en wat het werkelijk betekent om beleid samen te ontwikkelen. Daardoor kan, aan beide kanten, teleurstelling ontstaan. Mijn ervaring met het organiseren van ervaringsdeskundigheid helpt om hierin bruggen te slaan.
In mijn werk, als adviseur jeugd, heb ik de opdracht te werken aan het voorkomen van uithuisplaatsingen. Daarin komt mijn ervaringskennis en professionele kennis samen, een droombaan!”
Wat moet er verbeteren aan de positie van ervaringsdeskundigen?
“Ervaringsdeskundigen zijn er in alle soorten en maten. Zij verdienen de ondersteuning en waardering die past bij hun ervaring en mate van professionaliteit. Mensen met een ervaring hebben andere ondersteuning en waardering nodig dan professioneel ervaringsdeskundigen met collectieve ervaringskennis en specifieke kwaliteiten.”
Wat is jouw grootste inzicht?
“Er wordt veel gepraat over elkaar en veel te weinig met elkaar. Professionals praten over lastige ouders, ouders klagen over de jeugdzorg, beleidsmakers nodigen jongeren uit op een inspraakavond, maar daarmee maken we geen verbinding. Als we allemaal op ons eigen stokpaardje blijven zitten, verandert er niets. Alleen samen kunnen we de jeugdzorg verbeteren, door in gesprek met elkaar en door samen te leren wat werkt.