Als we nu eens zouden stoppen met het zoeken naar out-of-the-box-oplossingen en gewoon gaan doen wat nodig is. Buiten de gebaande paden treden mag geen excuus worden om niets te hoeven veranderen, blogt Afke Jong. “Wij zijn niet bijzonder. We worden bijzonder gemaakt omdat het systeem te weinig rekening met ons houdt.”
Er valt me iets op. De afgelopen weken heb ik diverse malen met ouders en professionals over het verbeteren van de jeugdzorg gesproken. Op mijn werk als adviseur jeugd voor een jeugdhulpregio en vanuit Netwerk Beter Samen tijdens bijeenkomsten met ouders en ervaringsdeskundigen. De ouders de ik spreek verkeren stuk voor stuk in zeer pittige situaties met hun kinderen. Kinderen met vaak zeer complexe problemen zoals autisme én eetstoornissen én problemen op school of kinderen die als gevolg van lichamelijke problemen 24 uur per dag zorg nodig hebben. ‘Ik ben niet alleen moeder, ik ben ook nog eens opdrachtgever voor al die zorgverleners die de hele dag in mijn huis rondlopen’, verzuchtte één van de ouders.
‘Niets gaat vanzelf’, vertelde een vader me, ‘als ik dan denk dat het geregeld is, dan blijkt het toch weer net even anders te zijn’. Het deed me denken aan mijn eigen situatie waarin er, na een ellenlang intakeproces, outreachende bemoeizorg ingezet zou worden. ‘O’, zei de zorgcoördinator toen het eenmaal zover was, ‘woont u in die gemeente, nee daar komen wij niet’. De outreach van de hulpverlening bleek maar van beperkte lengte te zijn. ‘Of ze niet een beetje buiten de lijntjes kon kleuren’, vroeg ik haar vertwijfeld. ‘Dat werkt zo niet’, zei ze kordaat, ‘onze organisatie heeft gewoon geen personeel in uw gemeente’.
Pas werd het door ouders ook geroepen op de vraag wat organisaties zouden moeten weten, doen en durven: out-of-the-box-denken! Al die professionals zouden maar eens wat meer buiten de gebaande paden moeten durven gaan! Over de schotjes kijken, niet in hokjes stoppen en meer volgens de bedoeling werken. Onze kinderen hebben geen standaardproblemen waarvoor een standaardoplossing voorhanden is, vonden de ouders. Ik waag het te betwijfelen. Dat er kinderen zijn met complexe problemen, is dat nou zo bijzonder? Dat gezinnen in de knel zitten, zijn dat uitzonderingen? Zo zetten we ten onrechte onze kinderen, onze gezinnen weg als uitzonderlijk, alsof we er niet bij horen. Natuurlijk hebben ingewikkelde situaties maatwerk nodig maar daar zijn al die gespecialiseerde hulpverleners toch juist voor opgeleid? Om te kijken wat nodig is en dat dan te gaan doen? Achteraf betreur ik dat ik destijds de gemeente niet heb aangesproken op het feit dat de door hen ingekochte outreachende bemoeizorg helemaal niet geleverd kon worden.
Ik denk aan de professionals die ik heb gesproken. Zij zeggen het ook: al die out-of-the-box-oplossingen kosten ons vreselijk veel tijd aan overleg die wij liever besteden aan contact met gezinnen! Zij roepen me op ervoor te zorgen dat het systeem functioneert en ze hebben groot gelijk!
Ik wil een pleidooi houden om te stoppen met out-of-the-box-oplossingen, doorbraak-potjes, overlegtafels en omdenken. Buiten de gebaande paden treden mag geen excuus worden om niets te hoeven veranderen.
‘We hebben alle out-of-the-box-opties ook al afgevinkt’, had een moeder te horen gekregen van de organisatie waar haar zoon verbleef. Afgevinkt? Als er een lijstje bestaat met bijzondere oplossingen dan zijn dat gewoon normale procedures geworden.
Laten we onze energie richten op het verbeteren van het systeem zelf. Laten we ervoor zorgen dat er binnen het systeem voldoende mogelijkheden zijn om creatieve op maat gesneden oplossingen te bedenken en uit te voeren.
Dus: ouders! Ik wil jullie oproepen geen genoegen meer te nemen met ‘buiten de lijntjes kleuren’. Wij zijn niet bijzonder. We worden bijzonder gemaakt omdat het systeem te weinig rekening met ons houdt. Laten we ruimte vragen binnen het systeem zodat gedaan kan worden wat nodig is. En als er dan een keer iets bijzonders nodig is, laten we dan de gemeente vragen te regelen dat dit reguliere zorg wordt voor andere gezinnen in dezelfde situatie. Dan kunnen professionals weer gewoon hun werk doen en kunnen ouders weer gewoon vader of moeder zijn voor hun kind. Dat lijkt mij al lastig genoeg en precies de bedoeling.