Het gaat steeds beter met de inzet van het cliëntperspectief in de jeugdzorg. Er is haast geen programma meer te bedenken dat zonder de inzet van ervaringsdeskundigen wordt uitgevoerd. Zo hebben cliënten input gegeven voor de Hervormingsagenda Jeugd en het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming en worden gemeenten aangespoord in de lokale ontwikkeling ook cliënten mee te nemen.
Het Vergeten Kind en ExpEx hebben hun positie veroverd en worden goed gevonden door beleidsmakers. Niets over ons, zonder ons heeft ook de jeugdzorg bereikt. Jongeren kunnen de aanvragen om hun verhaal te vertellen of mee te denken nauwelijks aan. En hoewel het niet altijd helder is wat er met hun inbreng is gedaan, toch een mooi begin, zou je denken. Tenslotte gaat jeugdzorg ook over hen.
Kritische noot
Toch wil ik een kritische noot plaatsen. Want wat is de positie van ouders in al deze ontwikkelingen? Het is inmiddels wel duidelijk dat zorg die alleen op het kind gericht is, tekortschiet. We moeten kijken naar het hele gezin. Dat geven jongeren ook aan; ‘er werd gedaan of het allemaal aan mij lag, of er met mij iets mis was terwijl het eigenlijke probleem bij mijn ouders lag.’ De ouder die hulp nodig heeft.
In de Hervormingsagenda wordt aandacht gevraagd voor de veerkracht van ouders zodat zij de normale strubbelingen in hun gezin beter het hoofd kunnen bieden. En er wordt een maatschappelijk debat gevoerd over de druk die wij op onze kinderen leggen. Daarbij wordt de ouder neergezet als veeleisend zowel naar de eigen kinderen als richting de zorg en het onderwijs. Tot slot gaat het ook over kwetsbare ouders en gezinnen die verdrinken in problemen op allerlei levensdomeinen.
De stem van ouders
Zelden wordt de ouder óók gezien als deskundige van zijn/ haar eigen kind. Als verantwoordelijke voor zijn/ haar ontwikkeling. Als organisator van kinderfeestjes, hulp en onderwijs. Diens belangenbehartiger en (ook niet onbelangrijk) vaak de enige continue factor in zijn/ haar leven.
Het lijkt me een no-brainer. De stem en ervaring van ouders is ook nodig om de jeugdzorg beter te laten aansluiten bij wat gezinnen nodig hebben. Toch worden wij nauwelijks gevraagd om ons verhaal te vertellen of om mee te denken. Hoe komt dat toch? Zou het komen omdat het perspectief van ouders moeilijker te verteren is? Ligt het verhaal van een jongere dichter bij het perspectief van de professional en de beleidsmaker? Jongeren vragen om aandachtiger en liefdevoller zorg, meer op het kind gericht, minder hokjes, minder wachtlijsten, op maat gemaakt en minder volgens de regels. Streven we daar niet allemaal naar?
Ouders zijn verantwoordelijk voor hun kinderen
Maar ouders hebben daarnaast ook een andere positie. Ouders zijn verantwoordelijk voor hun kinderen of, zoals Alice van der Pas het zo goed heeft gezegd; hebben een diep besef van verantwoordelijkheid (ook als zij geen gezag meer hebben). Bovendien wijst het Kinderrechtenverdrag hen aan als eerste verantwoordelijke voor het belang van het kind, ze hebben zeggenschap. Alleen dat laatste maakt het al een beetje lastig, vooral als hulpverleners of beleidsmakers een ander idee hebben van wat nodig is.
Daarbij overzien ouders het hele leven van hun kind. Ze kennen zijn/ haar geschiedenis én dat van hun gezin. Ze hebben hun eigen verhaal. Het verhaal van ouders gaat niet alleen over de jeugdzorg maar ook over het onderwijs en de medische zorg. Het gaat over bureaucratie en over gebrek aan samenwerking tussen organisaties of instanties. Ouders kijken over domeinen heen en laten zien waar het hele systeem vastloopt. Je zou er snel een beetje moedeloos van raken.
Van jeugdzorg naar gezinszorg
En toch; de roep om het in plaats van over jeugdzorg, over gezinszorg te hebben, klinkt steeds vaker. Terecht. Ik zou zeggen; laat dat dan óók tot uitdrukking komen in de inzet van ervaringskennis en ervaringsdeskundigen. Betrek zowel jongeren áls ouders en waardeer ieders eigen perspectief. In de Ervaringsacademie laten we zien hoe dat kan, namelijk beter samen.